W kolejnym odcinku z cyklu „Dawno Temu w Domu” przeniesiesz się z Panią Dyrektor w czasie… Dzisiaj wyjątkowe budownictwo- Chata Łemkowska!
Dawno temu w Bieszczadach budowano chaty łemkowskie w charakterze zagrody jednobudynkowej.
Był to budynek, który mieścił w sobie dom oraz pomieszczenia gospodarcze i inwentarskie.
Na dużym strychu urządzano czasami stodołę. Takie rozmieszczenie wszystkich pomieszczeń w jednym poziomie sprawiało, że chata chroniła przed utratą ciepła. Chatę stawiano na podmurówce z kamieni łączonych gliną.
Najpierw do budowy wykorzystywano półbale, a pod koniec XIXw. belki obciosane czworobocznie. Konstrukcja była zrębowa.
Dach był dwuspadowy o konstrukcji krokwiowej. Budowano wysokie dachy ze względu na duże opady śniegu, a także na konieczność pomieszczenia pod dachem dużej ilości siana. Na brzegu dachu znajdowały się okapy, które zasłaniały część ściany chroniąc przed zimnem i wiatrem. Używano je również do suszenia drewna i ziół. Dach kryto gontem lub słomą.
Na zdjęciach widzimy późniejsze chaty łemkowskie, w których dach jest zrobiony z blachy gładkiej. Pani Dyrektor jest zachwycona jak pięknie wygląda ta blacha tyle lat później – bardzo ładnie się starzeje, z wdziękiem.
Chata była dość długa – dochodziła i do 25 m, a szerokość do ok 6-7m, tak by pomieścić wszystkie pomieszczenia gospodarcze. Wychodek dobudowywano z tyłu. Plan typowej chaty obejmował część mieszkalną, stajnię oraz boisko, czyli na klepisko, gdzie trzymano wóz. Do części mieszkalnej należały izba, alkierz, sień i komory lub w bogatych domach – kolejnej izby.
Zamiast podłogi było gliniane klepisko. Mimo małych okien oświetlenie było dość dobre z uwagi na ich dużą ilość. Drzwi były niski z uwagi na napływ zimnego powietrza. Czasami malowano ściany z zewnątrz lub tylko w części mieszkalnej. Niektórzy bielili tylko szpary między szwałami, które wypełniano wcześniej gliną.
Pani Dyrektor oczyma wyobraźni widzi tych wszystkich ludzi, którzy tu kiedyś mieszkali. Widzi, jak latem zbierają plony, jesienią gromadzą zapasy, zimą grzeją się w chacie wśród wesołych śpiewów, wiosną uprawiają pola… Proste, piękne życie Łemków :)
Więcej informacji o Łemkach znajdziesz na stronach:
https://skansen.mblsanok.pl/a/strona.php?dir=../lemkowie&id=lemkowie
https://www.mlodek.republika.pl/lemkowie.htm
Zobacz inne posty z cyklu Dawno Temu W Domu:
EP. 1 – Cerkiewki w Myczkowcach
EP. 2 – Willa Mieszczańskiego Aptekarza
