Dawno Temu w Domu Ep. 28 – Monasterio De la Victoria, gotycki klasztor z Hiszpanii
Jak dawno już nie pisałam dla Was mojej absolutnie ulubionej, autorskiej serii Dawno Temu w Domu! Ostatni post napisałam prawie rok temu! Pamiętam, z kim i o czym rozmawiałam przez telefon, robiąc zdjęcia Chaty w Szklarach. Dziś opiszę Wam niesamowitą historię, jak zmieniał się gotycki klasztor Monasterio de la Victoria w Hiszpanii.
Kilka dni temu wróciłam z krótkiego pobytu w Hiszpanii i tym razem znalazłam tam obiekt, który doskonale pasuje do tej serii.
Gotycki klasztor Monasterio de la Victoria z El Puerto de Santa Maria w Andaluzji – niezbędnik informacyjny:
- El Puerto de Santa Maria, prowincja Cadis, Andaluzja, Hiszpania;
- zbudowany w XVI w. (1504-1517) przez książąt Medinaceli;
- uznany w 2013 r. za pomnik historii;
- jednonawowy, bez transeptu, z ośmioma symetrycznie umieszczonymi po bokach kaplicami.
Gotycki klasztor na południowym wybrzeżu
Sam budynek mieści się na obrzeżach miasta i sprawia wrażenie „oderwanego” od otaczającej go rzeczywistości. Nieco mrocznego klimatu dodają mu bardzo wyraźne już znaki upływającego czasu – drobne zniszczenia murów budowli czy różnego rodzaju braki, na przykład w elewacji. Ciekawy jest fakt, iż gotycki klasztor miał być początkowo jednym z panteonów książąt Medinaceli, przez co powstał w dużej mierze dzięki specjalnemu dofinansowaniu oraz składkom gminy. Na nagrobku przy wejściu przeczytać możemy:
JHS María/ Esta obra mandaron facer los muy ilustres sennores don Juan de la Cer/da y Donna Mencia Manuel Duques de Medinaceli, Condes del Puerto de Santa/ María. Començose siete de junio anno del nas/cimento de nuestro Salvador Jesuchristo de mil quinientos cuatro annos.
(„Dzieło to zostało zlecone przez przez niezwykle wybitnych senatorów: Dona Juan de la Cerda i Donnę Mencia Manuel Duques de Medinaceli. Condes del Puerto de Santa María, 7 czerwca roku naszego Zbawiciela Jezusa Chrystusa, 1504”).
Ogromny wkład pieniężny pozwolił na wybudowanie wystawnego budynku bez wykorzystania mieszaniny stylów (co było bardzo popularne w tamtym okresie). Reprezentuje on późny gotyk, jednak dopatrzeć można się tam także elementów typowych dla renesansu.
Cały gotycki klasztor składa się głównie z trzech części: kościoła, klasztoru i innych pomieszczeń.
Kościół – serce budynku
Czym byłby gotycki klasztor bez kościoła? Jego istotę stanowi fasada – znakomity przykład sztuki gotyckiej. Składa się z dwóch osi na kształt piramid ozdobionych kolumnami. Między nimi znajduje się łuk, na którego wierzchołku widnieje tarcza z ramionami La Cerdy. Widać tutaj wpływ architektury z Sewilli. Elementy te dominują w świątyni – dostrzec można to w strukturze, i w motywach, które go zdobią – bardzo widoczny gotyk i elementy roślinne typowe dla końca XV wieku. Tympanon drzwi podzielony jest na dwie części przez niszę, która zawiera się w obrazie Matki Bożej Zwycięstwa – patronki klasztoru. Wnętrze stanowi nawa i osiem dużych bocznych kapliczek. Książęca, na prawo od Ewangelii, jest połączona z kościołem przez małe drzwi. Każda z kaplic ma unikalny tytuł, a „głowa” kościoła mieści główną kaplicę. U podnóża znajduje się chór z gwiaździstym sklepieniem. Godne uwagi są także osłony, które w harmonijny sposób dopasowują się do dwóch stylów – gotyku oraz renesansu. Opisywany przeze mnie gotycki klasztor swoją istotę zawiera w Kościele Najświętszej Marii Panny. Był on jednym z najczęściej odwiedzanych budynków sakralnych – cieszył się wielką popularnością, nawet wśród zakonnych bractwach pokutnych wielkiego oddania.
Nawet w klasztorze mówi się o pieniądzach
Jest to spory, kwadratowy dziedziniec z galeriami po czterech bokach. Pełno jest tam ozdób o motywie kluczy do skarbca. Wielu turystów zgodnie twierdzi, iż klasztor wywarł na nich niesamowite wrażenie. Jego budowa rozpoczęła się na przełomie XV i XVI wieku, równocześnie ze świątynią. Niższe piętro składa się z czterech portali z wystającymi oczkami. Właśnie tam warto zwrócić uwagę na olbrzymie przypory mieszczące łuki, które pozostawiają przejście dla ludzi. Pierwszy korpus reprezentuje styl gotycki, drugi – renesansowy, gdzie wyraźne są dwie fazy konstrukcyjne z różnymi dekoracjami. Wyróżnić można jeszcze jeden zabieg, w którym duże wnęki wysokich łuków przekształcają się w szklane elementy lub po prostu okna.
Niewiadome losy refektarza
Pomimo istnienia pierwotnego refektarza, ten, który się zachował, oddano pod opiekę burmistrzowi miasta, który zobowiązał się skonstruować coś na kształt przedsionka. Właściwie, są już takie dwa, ale jeden z nich – położony najbliżej świątyni – pełni funkcję zakrystii. Oba pomieszczenia sąsiadują z refektarzem ukończonym w 1700 roku. Istotnym elementem jest także wieża, która służyła jako dzwonnica. Składa się ona z dwóch części.
Zabudowania wchodzące w skład klasztoru, prócz samego kościoła, są bardzo surowe. Część techniczno-mieszkalna klasztoru służyła również za szpital karny/więzienny po sekularyzacji klasztoru w latach 1886-1981. Przestrzeń kościoła była wówczas warsztatem dla więźniów. Natomiast wieża między kościołem a klasztorem jest najstarszym zachowanym elementem budynku.
Na przestrzeni wieków klasztor był: książęcym Panteonem, seminarium nowicjatu Jezuitów, koszarami, szkołą, hospicjum i szpitalem dla rannych w czasie wojny.
Całość klasztoru została diametralnie zmieniona. Jego posadzki, ściany i dach nad częścią gospodarczą przystosowano pod użytek gospodarczy – wszystko to ze względu na zagmatwane losy klasztoru. Jednak brak bieżącej konserwacji, trzęsienie ziemi w Lizbonie (1755 r.) czy różnorodne zmiany przeznaczenia budowli spowodowały, iż jest obecnie w kiepskim stanie. Jednak niedawno stał się on budynkiem o znaczeniu kulturowym i został odzyskany jako element lokalnego krajobrazu miejskiego. Oznacza to ratunek od anonimowości, w której tkwił przez wiele lat i, być może, powrót do dawnego monumentalnego przepychu.
Kiedy bliżej poznałam historię budynku, zastanawiałam się, jak to jest, że niektóre katedry, kościoły, muzea i kamienice „przeżywają” i cieszą oko po dziś dzień, dodatkowo będąc w świetnym stanie, a inne albo znikają z powierzchni ziemi, albo niszczeją powoli, by zniknąć.
Znalazłam tylko jedną odpowiedź na to pytanie. Sedno tkwi w dwóch kwestiach: to LUDZIE i ich LOS. Decydują o tym osoby, które dbają o budynek albo opuszczają go. To „tylko” i „aż” tyle. Wszystko to dzieje się za sprawą losowych wydarzeń; wypadków i przypadków.
Z każdej podróży lubię przywieźć jakąś drobną pamiątkę – coś, co będzie przypominać mi o niezwykłych budynkach, które zwiedzałam i ich niezwykłej przeszłości. Na świecie jest tyle niesamowitych miejsc, że szkoda byłoby o tym zapomnieć ;] W dodatku, wszystko może być źródłem inspiracji – wystarczy uważnie się rozglądać!
P.S. Pani Dyrektor Architekt pozdrawia Was ciepło z biura w Rzeszowie, szykując dla Was kilka postów z Hiszpanią w tle:
- Dawno Temu w Domu Ep. 28 – Monasterio De la Victoria, gotycki klasztor z Hiszpanii
- Ceramiczne azulejos, wspaniałe płytki ceramiczne wszędzie – z tego słynie Sewilla!
- Czy to Grzyby w środku miasta? Genialna rewitalizacja placu miejskiego w Sewilli
- W jakim mieście żyje się najlepiej? Co to znaczy miasto ludzkiej skali?
- Madryt – miasto przepychu detalu architektonicznego
- Targ jest sercem miasta! Jak odbudowano stalową halę targową w Madrycie
- Madryt. O pochwale brzydoty, czyli dwie wieże modernistyczne
- Atrium, czyli dziedziniec wewnętrzny – intymna przestrzeń w domu
