Teatr szekspirowski (elżbietański) – trochę historii, projekt i realizacja w Gdańsku

BFGdCzyli Blog Forum Gdańsk – blogerska impreza, w której miałam zaszczyt uczestniczyć w zeszłym roku odbywała się w Tatrze Szekspirowskim w Gdańsku. Rok temu obiecałam Wam, że napiszę  samym budynku, lecz obietnicy nie dotrzymałam ze względów przeróżnych (braku czasu szczególnie). Dziś, kiedy ty kilka dni temu zapisałam się na wydarzenie i z ciekawością czekam na listę uczestników, napiszę Wam o tym wyjątkowym miejscu.

Na dzisiaj – teatr szekspirowski prosto z Gdańska.

Teatr Z teatrem chyba każdy z nas miał do czynienia. (A może nie???) Czasem jako dziecko, biorąc aktywny udział w (przed)szkolnych wystąpieniach, realizując swój zapał na deskach auli szkolnej, przed widownią przepełnioną rodzicami aktorów:P Czasami jako odbiorca wystawianej sztuki – widz. A dzisiaj?

Dzisiaj Pani Dyrektor opowie o teatrze elżbietańskim(szekspirowskim), ale nie zapomni też o architektonicznym podejściu do sprawy. Poznasz prototyp budowli i znajdziesz współczesne odwzorowanie obiektu w Polsce!

Na początek jednak PROWOKACYJNA anegdotka:

– PD – Dzień dobry, przepraszam bardzo Panią, jak najszybciej dotrę do Teatru Szekspirowskiego? – zapytałam pędząc na otwarcie BFgd
– Starsza Pani – Pani pójdzie prosto i skręci Pani w lewo tam. – skinęła głową pokazując omawiany kierunek.
– PD – I od razu trafię na Tatr Szekspirowski?? – zapytałam myśląc o potencjalnym spóźnieniu.
– Starsza Pani – No nie pomyli się Pani! To taka wielka paskudna czarna trumna, cały Gdańsk na to narzeka, nie sposób go nie zauważyć! – Po tym wyznaniu szłam tam tak szybko, jakby gonił mnie ktoś czy popędzał ;]

Co to takiego ? Gdzie powstał? Czy nadal istnieje? Zaraz dowiecie się wszystkiego na ten temat;]

Teatr rozwinął się już w starożytności, a dokładniej w Grecji. Swój początek zawdzięcza religii a więc: wiąże się kultem i czci boga Dionizosa tzw. Wielkie Dionizje. Swoją drogą były to dość spore imprezy organizowane przez najbogatszych. Na nich potrafiło się zjawić nawet 30tys. widzów. Obcowanie ze sztuką, konkursy muzyczne i poetyckie były główną formą rozrywki. Było to prawdziwe święto, a przy tym dobra zabawa;] Zwłaszcza, że zdecydowanie częściej wystawiano komedie niż tragedie;)

Możemy się domyślić skąd ten ich wyluzowany temperament, skoro ma aż tak głębokie korzenie ;P

Inaczej zwany szekspirowskim. Rozwinął się w Anglii za czasów panowania Elżbiety I – za umowna datę przyjmuje się rok 1576. Początkowo sceną teatru było podwórko, czy też dziedziniec zajazdu, karczmy. Później zaczęto stawiać podwyższenia dla aktorów. Między artystami a widownią nie było żadnej przegrody, dzielił ich jedynie dystans, który czasem nie był wystarczający, aby „nie oberwać” kamieniem od rzeszy niezadowolonych widzów. Z czasem pojawiły się budowle z wielopoziomową widownią. Prosta drewniana konstrukcja z wewnętrznymi podwórzami pozwalała zapewnic lepszą widoczność i wygodę podczas spektaklu. Wnętrze utworzone przez układ bryły tworzył jedną całość. Trzykondygnacyjna galeria słuząca widowni zamykała przestrzeń i pozwalała utrzymać wewnątrz klimat wystawianej sztuki.

The Theatre – był pierwszym obiektem z przeznaczeniem wyłącznie na potrzeby teatru. Budynek powstał w 1576roku na planie wielokąta z trzema audytoriami w dzielnicy Borough of Hackney. Niestety, został rozebrany , ale jego cząstka tkwi w poźniej wybudowanym THE GLOBE :) Niedługo potem, w tej samej dzielnicy co The Theatre, powstał The Curtain. Sztuki były wystawiane w latach  1577-1622. Następnie The Rose i całkiem niedawno zrekonstruowany The Globe ( 1997). W każdym z  nich Szekspir wystawiał swoje sztuki. 

THE GLOBE

Kształt okręgu. Ilość miejsc – 3000 (w  tym stojące i siedzące – te ułożone w trzy rzędy).  Scena liczyła 12×8 metrów. Dach, kryty strzechą, był wsparty na kolumnach drewnianych. Sufit malowano, tak aby przypominał niebo. Natomiast na dachu…znajdował się olbrzymi posąg Herkulesa trzymającego na swoich barkach kulę ziemską. Co nad wejsciem? NAPIS!  „Totus mundus agit histrionem” – czyli ” cały świat gra jakąś rolę”.

Budynek spłonął w 1613 wskutek pożaru – tzw. „wypadek przy pracy” , podczas wystawianej sztuki , wskutek wystrzału z  działa. Po roku odbudowany 1642 zamkniety i później rozebrany. Zobaczcie jednak jak wygląda jego rekonstrukcja.

A U NAS…My nie byliśmy gorsi! w 1635 roku powstał drewniany budynek wzorowany na angielskim Fortune Theatre, jednak jego funkcjonalność przekroczyła granice teatru. Wykorzystywano go do lekcji szermierki. Działał do XIX wieku. Powstal pomysł na zbudowanie budynku teatru na tej samej działce. Teren juz od połowy XX był niezabudowany. W 2004 roku ogłoszono międzynarodowy konkurs na projekt teatru. Pomysłodawcą był prof. Jerzy Limon, ktory utworzył fundację mająca się zająć budową obiektu nawiązjącego do historycznego gmachu.

ZAŁOŻENIA KONKURSU:

• Obiekt miał być historyzujący
• Przewidziany dla 600 widzów
• o charakterze teatru elżbietańskiego
• jego dach miał przekrywać dziedziniec

Nagrodę specjalną zdobył  prof. Renato Rizzi z Wenecji. Jego projekt został wybrany do realizacji. Architekt nawiązał bryłę do otoczenia inspirując się charakterem obiektów sakralnych. Jego nowatorskie podejście widać w głównej mierze w sercu tego budynku, czyli na scenie…

Przy okazji – o Gdańsku zachwycona napisałam 2 reportaże. Jeśli macie ochotę na hanzeatyckie wspaniałości przeczytajcie:

1. Pierwsza w życiu wizyta w mieście Gdańsk.
2. Gdańsk – ostatnie spojrzenie na wspaniałe miasto.

Ciekawostka: Praca Renato Rizzi została zdyskwalifikowana, ze względu na brak odniesienia do faktycznej linii granicy działki.

Jednak komisja fundacji uznała, że ten projekt wygrywa nie 1 miejsce ale… realizację;]

PD Architekt pozdrawia Was i ma wielką nadzieję, że uda się jej w Gdańsku zagościć i tym razem we wrześniowej aurze polskiej jesieni.